تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک در یک واحد نقشه تناسب کیفی (مطالعه موردی: کشت سویا در منطقه آستانه، استان گیلان)

Authors

  • سعید اسدی دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشگاه گیلان
Abstract:

چکیده سابقه و هدف: نقشه‌های خاک، منبع معمول و رایج اطلاعات خاک برای ارزیابی تناسب اراضی هستند و تهیه آنها، همواره از مهم‌ترین بخش‌های مطالعات خاک محسوب می‌شود. در واقع، نقشه‌برداری خاک در مدیریت اراضی تأثیر به‌سزایی دارد، زیرا به‌عنوان منبع داده‌هایی از خاک محسوب می‌شود که به‌منظور تصمیم‌گیری در مورد تناسب اراضی برای اهداف مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، دقت نقشه‌هایی که برای توصیه کشت محصول استفاده می‌شوند، به دقت نقشه خاک بستگی دارد .از آنجا که خاک، یک سیستم پیچیده است و عوامل مؤثر بر تغییر و تحولات آن به خوبی قابل شناسایی نیستند، بنابراین تهیه نقشه‌هایی از خاک، که توانایی نمایش پراکنش و تغییرات خاک را داشته باشند، یکی از دغدغه‌های اصلی خاکشناسان می‌باشد. پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی کیفی تناسب بخشی از اراضی منطقه آستانه استان گیلان برای کشت آبی سویا و بررسی میزان تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک، در یکی از واحدهای نقشه تناسب کیفی به‌دست آمده در منطقه مطالعاتی انجام شد. مواد و روش‌ها: به‌منظور ارزیابی کیفی تناسب اراضی منطقه مورد مطالعه، 24 خاک‌رخ حفر گردید. پس از تعیین خاک‌رخ‌های شاهد، انجام آزمایش‌های لازم و رده‌بندی خاک‌ها، ارزیابی تناسب کیفی واحدهای اراضی بر اساس نتایج خاک‌رخ‌ شاهد مربوط به هر واحد، به روش پارامتریک انجام شد. در مرحلة بعد، به‌منظور آگاهی از چگونگی تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک،‌ در یکی از واحدهای نقشه تناسب کیفی به‌دست آمده، 76 نمونه خاک سطحی (صفر تا 30 سانتی‌متر) برداشت شد. نمونه‌برداری در قالب الگوی نمونه‌برداری شبکه‌ای منظم، در پلاتی به ابعاد 80×380 متر و با فواصل 20×20 متر انجام پذیرفت. پس از اندازه‌گیری ویژگی‌های خاک شامل درصد رس، سیلت، شن، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل، pH و قابلیت هدایت الکتریکی خاک، پهنه‌بندی متغیرهای مورد مطالعه با استفاده از روش کریجینگ معمولی صورت گرفت. یافته‌ها: نتایج ارزیابی تناسب کیفی نشان داد که منطقه مورد مطالعه برای کشت سویا، تناسب متوسط (S2) و بحرانی (S3) دارد و محدودیت اصلی برای کشت این محصول، وضعیت زهکشی منطقه می‌باشد. توصیف آماری ویژگی‌های خاکی مطالعه شده در واحد اراضی با کلاس تناسب کیفی S3 نشان داد که از بین ویژگی‌های مورد بررسی، pH با 03/1 درصد و قابلیت هدایت الکتریکی خاک با 35/24 درصد به ترتیب دارای کم‌ترین و بیش‌ترین ضریب تغییرات هستند. تحلیل تغییرنماها حاکی از آن بود که تمامی متغیرها دارای ساختار مکانی هستند؛ به‌طوری‌که دامنه تاثیر تغییرنماها از 1/22 متر برای pH تا 120 متر برای قابلیت هدایت الکتریکی خاک در نوسان بود. نقشه‌های کریجینگ نشان می‌دهند که ویژگی‌های خاک در منطقه مورد مطالعه الگوی تصادفی نداشته و دارای پراکنش مکانی می‌باشند. از آن‌جا که نقشه‌های کریجینگ، مربوط به واحد اراضی با کلاس تناسب کیفی S3w می‌باشد، بیانگر آن است که تعمیم کلاس تناسب خاک‌رخ شاهد، به کل واحد نقشه و یکنواخت فرض کردن ویژگی‌های خاک در واحدهای نقشه‌های تناسب کیفی، دور از واقعیت و گمراه کننده است. نتیجه‌گیری: الگو و پراکنش مکانی ویژگی‌های خاک می‌تواند حتی در یک مزرعه و تحت مدیریت یک زارع نیز متفاوت باشد. استفاده از واحدهای نقشة خاک به‌عنوان واحدهای نقشه تناسب اراضی به‌دلیل تعمیم نتایج خاک‌رخ شاهد به کل واحد خوش‌بینانه است و استفاده از این چنین نقشه‌ای به‌منظور برنامه‌ریزی استفاده از اراضی، واقعیت این واحدها را نشان نداده و از قابلیت اعتماد کافی برخوردار نیست. با این وجود استفاده از اطلاعات سایر خاک‌رخ‌ها علاوه بر خاک‌رخ شاهد و بکارگیری علم زمین آمار می‌تواند دقت و کیفیت نقشه‌های تناسب اراضی را ارتقا دهد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ارزیابی کیفی تناسب اراضی و تغییرپذیری برخی ویژگی های خاک در منطقه آستانه برای سویا و کلزا

ارزیابی تناسب اراضی، بررسی واحدهای سرزمین و درجه¬بندی تناسب آن¬ها برای انواع کاربری¬های از پیش تعیین شده می¬باشد. این گروه¬بندی با در نظر گرفتن عامل¬های فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی در منطقه مورد مطالعه انجام می¬گیرد. از آن¬جایی که در تهیه نقشه¬های تناسب کیفی، نتایج حاصل از پروفیل شاهد به کل واحد نقشه تعمیم داده می¬شود و این در حالی است که به¬دلیل تغییرپذیری مکانی خاک، امکان تغییرات خصوصیات خاک در...

تأثیر تغییرپذیری درون واحدهای نقشه خاک تفصیلی بر نتایج ارزیابی تناسب کیفی اراضی (مطالعه موردی: عمده‌ترین محصولات آبی دشت شهرکرد)

In order to study the precision of qualitative land suitability classification method for main irrigated crops (i.e. potato, sugar beet, wheat and alfalfa) in the Shahrekord plain, qualitative land suitability maps were obtained for all the studied crops according to representative pedon analysis using simple limitation method. In the next step, a regular grid sampling consisting of 100 sample ...

full text

بهبود مدیریت منابع و کیفیت نقشه‌های ارزیابی تناسب اراضی با رویکرد فازی (مطالعه موردی: فرخ‌شهر- چهارمحال و بختیاری)

ارزیابی و طبقه‌بندی تناسب اراضی از جمله مفیدترین راهکارهای مدیریتی و بهینه‌سازی بهره‌برداری از منابع اراضی به حساب می‌آید. مبنای مطالعات ارزیابی تناسب اراضی، نقشه‌های خاک می‌باشد. در روش‌های مرسوم مطالعات خاک و ارزیابی اراضی، اطلاعات یک نقطه مشاهداتی (خاکرخ شاهد) در هر واحد نقشه به کل آن واحد تعمیم داده می‌شود. بنابراین تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک در یک واحد نادیده گرفته می‌شود و برای آن واح...

full text

بررسی تغییرپذیری مکانی شاخص‌های کیفیت خاک در کشتزارهای منطقه نظرآباد در غرب استان البرز

آﮔﺎﻫﻲ از ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻜﺎﻧﻲ کیفیت ﺧﺎک از ﻣﻬﻢ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻬﺮه‌ﺑﺮداری بهینه از ﻣﻨﺎﺑﻊ خاک در هر منطقه است. در این مطالعه ویژگی‌های خاک سطحی (30-0 سانتی‌متر) در 95 مزرعه در منطقه نظرآباد استان البرز اندازه‌گیری و با استفاده از روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)T داده‌های مؤثر بر کیفیت خاک انتخاب شدند و شاخص کیفیت تجمعی وزنی (SQIw) و ساده (SQIa) و شاخص کیفیت نمورو (NQI) ب...

full text

تهیه نقشه ارزیابی تناسب کیفی اراضی برای کشت گیاه دارویی لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) در منطقه دماوند

ارزیابی تناسب اراضی، تعیین استعداد تولید اراضی برای استفاده‏های ویژه و از پیش تعیین شده است. برنامه‏ریزی برای استفاده بهینه از اراضی موجب می‏شود تا ضمن حداکثر بهره‏وری از زمین، منابع طبیعی برای استفاده آیندگان نیز محفوظ بماند. هدف از این تحقیق، ارزیابی تناسب کیفی واحدهای اراضی موجود در منطقه دماوند واقع در شمال شرق استان تهران برای کشت لوبیا بود. وسعت کل اراضی مطالعه شده، 20 هزار هکتار است که ب...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 1

pages  139- 146

publication date 2017-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023